Bedrijven moeten CO₂ besparen – in plaats van het af te kunnen kopen

Aan: het Europees Parlement en de Europese Raad van Ministers

“Stop de Europese regelgeving voor de geplande CO₂-compensatie – het is tijd voor echte verandering om de CO₂-uitstoot snel te verminderen!”

Lees de begeleidende brief

Wat is de CRFC?

De Europese Commissie heeft in november 2022 een wetvoorstel voorgelegd aan het EU-Parlement en de Raad om een certificeringskader voor koolstofverwijdering uit de lucht (Carbon Removal Certification Framework – CRCF). Hierin zijn criteria beschreven voor de vastlegging van koolstof en hoe de activiteiten moeten worden gecontroleerd, gedocumenteerd en beoordeeld. Dit alles om "greenwashing" tegen te gaan, aldus de EU. Het initiatief maakt deel uit van de Europese klimaatwet waarmee Europa klimaatneutraal wil worden in 2050.

Hiermee wil de EU een regelgevend proces opzetten dat overheidscontrole en marktvertrouwen creëert voor de verkoop van compensatiekredieten op de vrijwillige koolstofmarkten. Het doel is om meer koolstofverwijderingsprojecten in de EU en daarbuiten te stimuleren. Zowel zogenaamde "op de natuur gebaseerde oplossingen" als technologische benaderingen vallen onder het voorgestelde certificeringssysteem.

Het wetvoorstel heeft de volgende risico’s:

• Activiteiten op basis van olie, gas en kolen kunnen op die manier doorgaan door de voortdurende verbranding van fossiele brandstoffen te rechtvaardigen met (vermeende) projecten om CO₂ uit de atmosfeer te verwijderen.
• De agro-industrie en de houtindustrie kunnen zo het herstel van de biodiversiteit, landrechten en voedselzekerheid ondermijnen.
• Het legitimeert en stimuleert de wereldwijde markten voor vrijwillige koolstofcompensaties.
• Het misleidt mensen, vertraagt echt effectieve klimaatmaatregelen en maakt het waarschijnlijker dat we de kritische grens van 1,5 graad Celsius voor de opwarming van de aarde zullen overschrijden. 

Het probleem met zogenaamde “op de natuur gebaseerde oplossingen”

Op de natuur gebaseerde oplossingen hebben als doel om klimaatveranderingen af te remmen met behulp van natuurlijke processen en duurzaam landgebruik. Zij kunnen worden onderverdeeld in drie categorieën met een verschil in focus, potentieel en praktische betekenis.

• Bossen moeten worden herbebost maar in de praktijk zijn het meestal maar kale industriële monoculturen voor houtproductie, of projecten om bossen te beschermen tegen ontbossing (vermeden ontbossing).
• Landbouwgrond moet koolstof vastleggen, bijvoorbeeld door houtskool (biochar) op te slaan in de bodem.
• Wetlands/moerassen moeten worden hersteld.

In de praktijk zijn de meeste van deze projecten grotendeels ineffectief of verergeren ze zelfs de opwarming van de aarde. De wetenschap wijst hier al jaren op en nieuw onderzoek heeft de waarschuwingen bevestigd: Het verwijderen van CO₂ uit de lucht kan niet compenseren voor CO₂ die elders in de lucht vrijkomt.

Dit wordt op drastische wijze duidelijk uit het schandaal rond de Amerikaanse organisatie Verra, die emissiereducties certificeert volgens de Verified Carbon Standard (VCS). De gefinancierde projecten werken niet en kunnen de uitstoot veroorzaakt door fossiele energie niet compenseren. Omdat de projecten bovendien grote stukken land in beslag nemen, verhogen ze de druk op bestaande ecosystemen en de mensen die er wonen. Ook brengen ze de voedselzekerheid in gevaar.

Uit ander onderzoek blijkt hoe makkelijk de acteurs op het koolstofmarkt beweringen over de klimaatbescherming kunnen overdrijven of berekeningen opblazen. Bijvoorbeeld door te claimen dat bosoppervlakten veel sterker gevaar lopen om te worden gekapt dan daadwerkelijk het geval is.

Bovendien staan dergelijke compensatieprojecten in samenhang met landroof en mensenrechtenschendingen. Dit betreft vooral gemeenschappen in het zuidelijke deel van de wereld, inheemse volkeren en kleine boeren. Een voorbeeld: In een studie werd aan het licht gebracht dat bij een project in Kenia voor de vastlegging van koolstof in de bodem niet alleen de hoeveelheid van de bespaarde koolstofemissies heeft overschat. Het heeft zich ook het land van inheemse volken toegeëigend, wat heeft geleid tot het verlies van hun voorouderlijke werkwijze op het gebied van landbeheer.

Het probleem met geo-engineering

Geo-engineering of „technofixes” zijn pogingen van de aardolie, gas, en steenkoolindustrie om technologieën te ontwikkelen om koolstof uit de atmosfeer te verwijderen. Daartoe behoren procedures zoals bio-energie met koolstofopvang en -opslag in de bodem (BECCS) en directe koolstofopvang uit de lucht en daaropvolgende opslag in de bodem (DACCS).

Het grootste probleem met deze technologische aanpakken is dat ze nog niet echt bestaan: Er zijn momenteel geen technologieën met negatieve emissies die werken of rendabel zijn op grote schaal. Bovendien brengen deze processen onevenredig hoge economische, sociale en milieukosten met zich mee en zijn de risico's groot.

De voorgestelde technieken zijn uitermate duur en vereisen een grote hoeveelheid aan hulpbronnen zoals water of land. En die worden steeds schaarser. Daarmee bedreigen de technieken de biodiversiteit en de voedselvoorziening op de hele wereld. Ze houden enorme risico's in voor onze gemeenschappen, waaronder respect voor mensenrechten en de rechten van inheemse volken.

Reëel nul (real zero)

Europa heeft een grote historische verantwoordelijkheid om een rechtvaardige transitie voor het Zuiden te ondersteunen en de uitstoot op hun eigen continent snel tot nul te reduceren. Om klimaatneutraliteit te bereiken is een rechtvaardige en sociaal geleide uitfasering van fossiele brandstoffen nodig:

• Er moet een energietransitie komen naar echte, eerlijke, democratische en duurzame hernieuwbare energiebronnen die het welzijn van alle mensen boven eenzijdige economische belangen stelt.
• Kleinschalige landbouw moeten worden ondersteund en er moet een rechtvaardige overgang van voedsel- en landbouwsystemen naar agro-ecologie voor voedselsoevereiniteit.
• Bosbouw moet dichtbij de natuur komen.
• Overheidssubsidies moeten worden herschikt weg van fossiele brandstoffen om de bovenstaande maatregelen te ondersteunen.

Het wetgevingsinitiatief van de Europese Commissie om koolstofcompensaties te certificeren helpt niet om de uitstoot echt tot nul te reduceren en de opwarming onder de 1,5° C te houden. Het moet daarom worden verworpen en in plaats daarvan moet de uitstoot worden gestopt en moeten ecosystemen worden hersteld.

Meer dan 200 organisaties uit de domeinen klimaat, milieu, mensenrechten en voedselzekerheid uit de hele wereld – waaronder Red het Regenwoud _ steunen Real Zero Europe. Samen verzetten wij ons tegen foute „netto nul"-initiatieven en oefenen druk uit op de EU en de Europese staten opdat zij actie ondernemen voor echte en verreikende emissiereducties.

Meer informatie in het Engels vind je hier: www.realsolutions-not-netzero.org.

Aan: het Europees Parlement en de Europese Raad van Ministers

Geachte dames en heren,

De klimaatverandering gaat snel en er dreigt een onomkeerbare klimaatchaos. Onze economie moet dus dringend op een faire en uitgebalanceerde manier getransformeerd worden. Dit moet snel gebeuren.

Toch bespreekt de EU momenteel een wet ter certificering van CO₂-compensatieprojecten en om kredieten te creëren die verhandeld kunnen worden op de compensatiemarkten. Daardoor zouden bedrijven hun verantwoordelijkheid voor reeds veroorzaakte emissies wegschuiven en op die manier de klimaatcrisis verder aanwakkeren, terwijl financiers speculatieve winsten uit de klimaatchaos kunnen binnenharken.

Wij vragen u dus om het voorstel van de Europese Commissie ter certificering van CO₂-compensatieprojecten te weigeren. De koolstofmarkt is mislukt en wetenschappers wijzen al lange tijd op de gevaren van compensaties.

De handel in CO₂-compensatie leidt niet tot echte emissiereducties en een koolstofvrije economie. Het is eerder een vrijbrief voor grote vervuilers omdat ze hierdoor olie, gas en kolen kunnen blijven verbranden en CO₂ kunnen blijven uitstoten: "Op de natuur gebaseerde oplossingen" gaan voorbij aan sociale en milieukwesties en garanderen geen koolstofopslag op lange termijn. En technologische oplossingen hebben zich niet bewezen en bedreigen ecosystemen en de mensen die er wonen.

We roepen u op om CO₂-compensatie in het EU-beleid resoluut af te wijzen. Het is tijd om een einde te maken aan de afleidingsmanoeuvres en de vernietiging door "koolstofvastleggingstechnologieën" en door "op de natuur gebaseerde oplossingen". Wij moeten de CO₂-emissies in de realiteit reduceren – naar echt nul ("real zero").

Met vriendelijke groet,