Een plek voor orang-oetans, tijgers en olifanten

De vijf rangers trekken door het bos met de ogen van spoorzoekers. Ze zijn getraind om elke verandering op te merken: voetafdrukken, gebogen takjes, sigarettenas. Maar ook vallen voor olifanten, draadstrikken voor tijgers en honingberen, sleepsporen van boomstammen. Ze werken in één van de mooiste en indrukwekkendste regenwoudgebieden ter wereld, het Leuser Ecosysteem.

Het is de laatste plek op aarde waar de vier bedreigde zoogdieren tijger, olifant, neushoorn en orang-oetan samenleven.

Een patrouille in de jungle duurt twee weken. Pas daarna kunnen de rangers van onze partner Forum Konservasi Leuser (FKL) naar hun kamp of dorp terugkeren om uit te rusten. Hun werk is vermoeiend en vergt een grote persoonlijke opoffering. De mannen leven bijna het hele jaar in de natuur, uitgerust met rugzakken, tenten en GPS-apparaten. "Afgelopen jaar hebben we 29 patrouilles uitgevoerd. We waren in totaal 317 dagen op pad", vertellen ze.

De taak van de rangers is het onbruikbaar maken van stroperskampen en oliepalmplantages, en het documenteren van houtkap en waarnemingen van wilde dieren. "Afgelopen jaar hebben we 27 strikken voor tijgers, herten en stekelvarkens onschadelijk gemaakt. In nog eens 30 gevallen hebben we stroperij voorkomen. Daarnaast vonden we 10 stroperskampen en rapporteerden we 5 illegaal aangelegde paden."

De rangers zien ook dat het bos van Sumatra vol is met leven. Ze hebben meer dan duizend wilde dieren gespot. Vooral blij zijn ze met de vele exemplaren van vele zeer bedreigde diersoorten: 278 tijgers, 85 orang-oetans en 24 olifanten. Daarnaast zijn er geitachtigen, wilde zwijnen en herten. "Er waren meer dan twee keer zo veel dieren dan in de afgelopen jaren", zegt Muhammad Isa, directeur van FKL. "Dit laat zien dat het Leuser Ecosysteem nog steeds een goed leefgebied is voor bedreigde diersoorten. Sumatraanse tijgers hebben we zelfs in het gebergte op een hoogte van meer dan 2500 m boven de zeespiegel gezien."

Beschermd gebied Leuser Ecosysteem

Het Leuser Ecosysteem in het noordelijke deel van het eiland Sumatra is één van de grootste en belangrijkste beschermde gebieden in Indonsië. Het „Beschermd gebied Leuser- ecosysteem“ (Indonesisch: Kawasan Ekosistem Leuser, KEL) ligt grotendeels in de autonome provincie Aceh en is genoemd naar de 3404 m hoge berg Gunung Leuser.

De landschappen – kustlandschappen van de Indische Oceaan, regenwouden, bergwouden, veengebieden en moerassen – herbergen verschillende soorten tropische bossen. De regenwouden behoren tot de meest oorspronkelijke regenwouden van Indonesië. 8.500 plantensoorten zijn gedocumenteerd, waaronder bomen als Meranti, Damar en Keruing.

Ook de grootste bloem op aarde groeit hier.

Beroemd om zijn fauna, wordt het Leuser Ecosysteem geprezen als de enige plaats op aarde waar de vier bedreigde grote zoogdieren orang-oetans (Pongo abelii), zeer zeldzame tijgers (Panthera tigris sumatrae), bijna uitgestorven neushoorns en olifanten samen in hetzelfde leefgebied leven. In het Leuser ecosysteem komen ten minste zeven kattensoorten voor, waaronder de nevelpanter (Neofelis nebulosa), de Aziatische goudkat (Felis temminckii) en de marmerkat (Felis marmorata). Er leven Aziatische wilde honden (Cuon alpinus), honingberen (Helarctos malayanus) en Sumatraanse bosgemzen (Capricornis sumatraensis).

Belangrijke delen van het Leuser Ecosysteem zijn vernietigd voor hout, palmolie, wegen en de mijnbouw. Bijzonder tragisch is de vernietiging van de veenmoerasbossen en de mangroven. De burgeroorlog tot 2005, de tsunami in december 2004 en de daaropvolgende wederopbouw hebben enorme schade toegebracht aan de natuur van het KEL.

Onze partner – het Forum Konservasi Leuser

"We hebben een kritiek punt bereikt als er niet onmiddellijk actie wordt ondernomen," zegt Muhammad Isa. "Het Leuser Ecosysteem vertegenwoordigt de rijkste biodiversiteit van Zuidoost-Azië. Alleen hier is er nog de mogelijkheid om de megafauna te doen overleven. Het is de laatste hoop voor de biodiversiteit in Zuidoost-Azië."

Internationale programma’s ter bescherming van het Leuser ecosysteem zijn geldverslindend, maar zijn uiteindelijk nauwelijks succesvol. Het in 2013 opgerichte Forum Konservasi Leuser (FKL) heeft een andere aanpak. Het werkt nauw samen met de getroffen mensen, ngo’s, autoriteiten en wetenschappelijk begeleide programma’s voor de bescherming van neushoorns en olifanten.

Ondertussen bestaan 39 ranger-teams à 5 personen die steun en financiering krijgen van verschillende milieuactivisten. Twee van de teams patrouilleren sinds 2018 namens Red het Regenwoud in het westen van het KEL, waar de Tripa-moerassen geleidelijk overgaan in het Gayo-gebergte. Dit is een bijzonder gevoelig en voorheen onbewaakt gebied.

En: Hun werk is succesvol. De vernietiging van de bossen en de stroperij kon worden geremd. Tijdens de COVID-pandemie waren er helaas weer wat meer gevallen.

Naast de twee ranger-teams ondersteunt Red het Regenwoud in het Leuser ecosysteem de herbebossing van illegale oliepalmplantages, de bescherming van de Singkil-moerassen, de bosrechten van een dorpsgemeenschap in het Gayo-gebied en de herbebossing met mangroves aan de noordkust.

Je kunt de bescherming van dit unieke leefgebied van tijgers, orang-oetans, olifanten en neushoorns steunen door een donatie te doen.